جعفر نام، عضو هيئت علمي گروه علوم قرآن و حديث دانشگاه قم، در گفت‌وگو با ايکنا، به ارائه تحليل در زمينه بروز حوادث و بيماري‌ها و نقش دين در مواجهه با آنها پرداخت و بيان کرد: ارتباط دادن اين حوادث و بيماري‌ها با بُعد الهياتي، ديني و مذهبي کار دشواري است و اگر بخواهيم اينطور تحليل کنيم که اين حوادث در اثر گناهان به وجود مي‌آيند، با يکسري تناقض‌ها مواجه مي‌شويم.

وي تصريح کرد: مثلاً اگر بنا را بر اين بگذاريم که اين بلايا بر اثر گناهان صورت مي‌گيرد، مي‌بينيم که در کشورهايي که مذهبي نيستند و خدا را قبول ندارند و از طرفي جناياتي هم انجام مي‌دهند، گاهي اين بلاياي طبيعي و بيماري‌ها، در آن کشورها رخ نمي‌دهد. اگر رابطه‌اي بين مجازات الهي و گناه وجود داشته باشد، بايد در همه موارد صادق باشد و يک تئوري وقتي صادق است که مورد نقض نداشته باشد.

اين عضو هيئت علمي دانشگاه قم افزود: همچنين نبايد بگوييم که اگر استغفار کرديم، بلا دفع مي‌شود، چون در مواردي مي‌بينيم که براي همين رابطه استغفار و دفع بلا نيز موارد نقض وجود دارد. در بسياري از موارد که کم‌آبي وجود داشت و باران نمي‌باريد، عده‌اي از بزرگان نماز باران مي‌خواندند، اما هرگز باراني نباريد و در نتيجه سرخوردگي ديني به وجود آمد.

نام بيان کرد: البته در مواردي نيز دعا مقرون با توفيق بوده است و ما احساس کرده‌ايم وقتي دعا کرديم، شفا يافته‌ايم و يا وقتي نماز باران خوانديم، باران آمده است. اگر بخواهيم تئوري‌پردازي کنيم، اين تئوري نبايد موارد نقض داشته باشد. دعا چنان فرمول مشخصي ندارد که اگر آن را به کار بزنيم، قطعاً نتيجه بگيريم. گاهي دعا مي‌کنيم، اما دعاي خود را نتيجه‌بخش نمي‌يابيم.

وي افزود: اگر شما به آب 100 درجه حرارت بدهيد، آب به جوش مي‌آيد، چون فرمولش مشخص است، اما دعا فرمول مشخصي ندارد و لذا بسا اتفاق افتاده است که کسي دعا ‌خوانده که مشکلش حل شود؛ اما حل نشده است. در نتيجه از دين گريزان شده است. در خانواده‌هاي مذهبي مشاهده مي‌شود که گاهي به فرزند خود گفته‌اند که مثلاً اگر مي‌خواهي در کنکور قبول شوي، دعا کن و او هم دعا کرده و بعد هم قبول نشده و بعد او از دين سرخورده و گريزان شده است؛ به همين دليل اظهار مي‌شود، گره زدن حوادث طبيعي به دين آفت‌زاست و موجب مي‌شود که همين مقدار ديانتي که مردم دارند نيز به کلي از دست برود. شما امروزه ملاحظه مي‌کنيد که برخي از علما و بزرگان ما که مي‌گويند حرم‌هاي مقدس شفاخانه است مورد تمسخر واقع مي‌شوند و حتي ميان خود علماي ما نيز چالش رخ داده است. برخي مي‌گويند در اين موارد بايد تابع علم باشيم و وقتي متخصصان پزشکي مي‌گويند اجتماعات را تعطيل کنيد. ما بايد تعطيل کنيم، اما از طرف ديگر برخي مي‌گويند تعطيلي حرم‌ها و تجمعات مذهبي هتک حرمت است و نتايج منفي براي ديانت دارد.

اين عضو هيئت علمي دانشگاه قم در پاسخ به اين پرسش که نحوه مواجهه ديني با اين حوادث چگونه بايد باشد؟ ابراز کرد: پزشکان مي‌گويند که اگر آرامش رواني داشته باشيد، مي‌توانيد ويروس کرونا را شکست دهيد. حتي برخي‌ها مي‌گويند تأثير عوامل طبيعي و فيزيکي در ابتلاي به ويروس کرونا بسيار اندک است و آنچه تأثير عمده دارد و بيمار را به مرگ مي‌کشاند، اين است که بيمار آرامش خود را از دست بدهد و دچار هراس و استرس شود؛ اما اگر به خودش آرامش دهد و بگويد موفق مي‌شوم و مي‌توانم اين بيماري را شکست دهم، بيماري را شکست خواهد داد. کارکرد مثبتي که دين در اين زمينه مي‌تواند داشته باشد، آرامش‌بخشي به بيمار است. کسي که معتقد و متوکل به خدا و راضي به مقدرات الهي است بهتر مي‌تواند بر بيماري‌اش غلبه پيدا کند و به سلامت برسد.

عضو هيئت مؤسس انجمن علوم قرآن و حديث تصريح کرد: اين رويکرد در ادبيات ديني ما نيز چنين مؤيداتي دارد؛ چنان که در زمينه آرامش بخشي دين آمده است: «أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ يعني با ياد خدا دل‌ها آرامش مي‌يابد». کارکرد ديگر دين، عبارت از بازدارندگي از جرم است. اين هم در ادبيات ديني مؤيداتي دارد؛ چنان که آمده است: «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ؛ نماز از کارهاي زشت و ناپسند بازمي‌دارد».

صاحب تأليف «درآمدي بر معناشناسي قرآن» بيان کرد: بر کارکردهاي مثبت دين، که با تجارب علمي هماهنگ و قابل اثبات است، تأکيد شده و مي‌تواند جاذبه داشته باشد؛ اما تأکيد بر کارکردهايي مثل شفابخشي دعا و يا حل مشکلات طبيعي با دعا که با موارد نقضي روبه‌روست، قابل توصيه نيست؛ چون چه‌بسا باعث سرخوردگي و دين‌گريزي شود.

انتهاي پيام